Đặc trưng nổi bật của SGK Âm nhạc 1 thuộc bộ sách “Chân trời Sáng tạo” (NXB Giáo dục Việt Nam) là tính dân tộc, tính khoa học – hiện đại, tính thẩm mĩ và sự phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi học sinh đối với năm đầu cấp tiểu học. Cuốn sách chắc chắn sẽ là món quà yêu thương mà nhóm tác giả mang đến cho các em học sinh lớp 1 với tinh thần học phải vui, vui để học.

Mang âm nhạc truyền thống vào cuốn sách hiện đại

SGK Âm nhạc 1 khẳng định giáo dục âm nhạc chính là phương tiện hiệu quả để giáo dục lòng yêu nước cho học sinh. Điều đó được thể hiện ngay từ trang bìa với hình ảnh các học sinh mặc trang phục và đang thể hiện âm nhạc với những nhạc cụ dân tộc như đàn kìm, thanh phách, trống con và đàn nhị.

Kế đến là bức tranh hai em nhỏ tự hào đặt tay lên ngực dưới ngọn cờ Tổ quốc được cách điệu trên nền mặt trống đồng – biểu tượng của nền văn hóa của người Việt. Ngoài ra, đội ngũ tác giả còn dành cả hai chủ đề 7 và 8 để học sinh học những bài hát, bài đồng dao và trò chơi dân gian Việt Nam.

Thêm vào đó, các nhạc cụ được sử dụng trong những bài học âm nhạc đầu tiên là trống con, thanh phách tre – những nhạc cụ gõ truyền thống gần gũi với mọi trẻ em từ lớp mẫu giáo.

SGK Âm nhạc 1 khẳng định giáo dục âm nhạc chính là phương tiện hiệu quả để giáo dục lòng yêu nước cho học sinh.

SGK Âm nhạc 1 mang tính hiện đại thể hiện qua sự vận dụng định hướng triết lí và phương pháp giáo dục âm nhạc tiên tiến của thế giới, cấu trúc và thiết kế mĩ thuật của sách.

Một là, triết lí “âm thanh đi trước kí hiệu” của Pestalozzi – Nhà cải cách giáo dục người Thuỵ Sĩ , “Trẻ em cần học âm nhạc thông qua khám phá, trải nghiệm; qua nguồn âm nhạc dân gian bản địa và âm nhạc mang tính nghệ thuật cao của nhân loại” của Kodály – Nhà sư phạm âm nhạc Hungary là kim chỉ nam để các tác giả thiết kế các hoạt động học tập âm nhạc trong SGK này.

Học sinh luôn được hòa mình vào các hoạt động âm nhạc học mà chơi, chơi mà học; trải nghiệm âm nhạc thông qua vận động, phản ứng và ứng tấu với âm nhạc. Hoạt động âm nhạc luôn đa dạng về nội dung và hình thức nhằm mang tới niềm vui, sự hồ hởi cho học sinh.

Cuốn sách là kết quả của quá trình tiếp thu những phương pháp dạy học âm nhạc đang được sử dụng tại các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến như Hoa Kì, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc… Những phương pháp và kĩ thuật dạy học từ những nhà giáo dục âm nhạc lớn của thời đại được sử dụng trong cuốn sách gồm:

Dalcorze (Thuỵ Sĩ): Phản ứng và ngẫu hứng với âm nhạc (Musical Responding, Improvising); Vận động và cảm thụ âm nhạc (Eurhythmics).

Kodály (Hungary): Đọc nhạc bằng ký hiệu bàn tay (Hand Signs); Nốt nhạc bằng hình tượng (Iconic notation); Đọc chữ và hình tiết tấu (Rhythmic syllables); Nguồn tư liệu âm nhạc dân gian bản địa (Folksongs).

Orff-Schulwerk (Đức): Nói theo nhịp điệu (Speech); Vận động tạo ra âm thanh gõ đệm (Body percussion); Nhạc cụ cầm tay không định âm (Unpitched hand percussion)…

SGK Âm nhạc 1 được cấu trúc thành 8 chủ đề.

Hai là, cấu trúc các chủ đề và các nội dung học tập trong từng chủ đề thể hiện tính hệ thống, chặt chẽ và khoa học. Sách được cấu trúc thành 8 chủ đề, trong đó các chủ đề vừa kết hợp giáo dục phẩm chất, năng lực chung cho học sinh thông qua nội dung bài hát, việc tổ chức hoạt động học tập âm nhạc vừa lồng ghép, tích hợp với trải nghiệm và khám phá các yếu tố khác biệt bên trong của các phương tiện diễn tả âm nhạc như cao độ, trường độ, cường độ và âm sắc.

Ba là, cấu trúc nội dung học tập đều thống nhất giữa các chủ đề và liên kết các chủ đề với nhau một cách chặt chẽ. Mỗi chủ đề thường bắt đầu bằng phần Khám phá và kết thúc bằng phần Góc Âm nhạc của em. Phần Khám Phá là phần tác động đến sự tò mò, gợi ý để học sinh tìm đến kiến thức, kĩ năng mới.

Phần Góc Âm nhạc của em gợi ý để học sinh tự ôn tập, tái hiện lại các nội dung, kĩ năng thực hành âm nhạc đã học

Phần Góc Âm nhạc của em gợi ý để học sinh tự ôn tập, tái hiện lại các nội dung, kĩ năng thực hành âm nhạc đã học trong từng chủ đề và cũng chính là nơi để các em tự đánh giá sự tiến bộ về năng lực thể hiện âm nhạc, hiểu biết và cảm thụ âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc sau khi trải nghiệm qua các nội dung học tập được qui định trong Chương trình môn Âm nhạc như hát, nghe nhạc, đọc nhạc, chơi nhạc cụ, thường thức âm nhạc. Mô hình sau đây thể hiện phần nội dung và cấu trúc của từng chủ đề mà sách thể hiện:

Cuốn sách mang tính thẩm mĩ cao, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi học sinh

SGK Âm nhạc 1 một được thiết kế phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh lớp 1 về tính thẩm mĩ nghệ thuật. Sách in 4 màu với phần bố cục mạch lạc và gần gũi với đứa trẻ. Mỗi chủ đề đều bắt đầu từ những bức tranh đôi mô tả cuộc sống chung quanh các em, những câu chuyện gợi mở sinh động với những nhân vật đẹp như trong cổ tích.

Xuyên suốt các chủ đề, những bức tranh với hình ảnh gần gũi tạo cho các em cảm giác như đang được hòa trộn vào cuộc sống chung quanh đa dạng và sống động. Hơn nữa, sự bố trí hài hoà giữa kênh hình và kênh chữ, sự kết hợp màu sắc nóng và lạnh tạo nên sự hấp dẫn của phối cảnh của từng trang sách hấp dẫn các em đến với những bài học cụ thể.

Màu sắc của các chủ đề luôn thống nhất theo hệ màu của 7 sắc cầu vồng đại diện cho các nốt nhạc Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si. Các nhân vật được xây dựng ổn định, cân đối số lượng giữa học sinh nam và nữ vừa bảo đảm nguyên tắc bảo đảm bình đẳng giới, vừa hướng các em đến sự tôn trọng lẫn nhau giữa các thành viên trong một tập thể.

SGK Âm nhạc 1 là một thành quả của sự lao động nghiêm túc, khoa học và trách nhiệm giáo dục xã hội của nhóm tác giả. Cuốn sách là một món quà về tư tưởng đổi mới giáo dục, cập nhật sự tiến bộ của giáo dục hiện đại dành cho học sinh lớp 1.

Báo giáo dục thời đại